Kırık ve Çıkıklar

Kırık

Kırık, kısaca kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Genç yaştaki kişilerde düşme ve kaza gibi travmalara bağlı görülen kırıklar yaşlı bireylerde kemik erimesi gibi durumlardan kaynaklanarak kendiliğinden ya da küçük bir travma sonrası görülebilir. Yaşlı bir hastadaki kırık genç hastalarınkine göre daha ciddiye alınmalıdır. Eğer tedavisi yapılmazsa bir kalça kırığı bile hastanın hayatını kaybetmesine yol açabilir.

Kırıklar kapalı ve açık olarak ikiye ayrılır. Kapalı kırıklarda kemik deri altında kalırken açık kırıklarda kemik, travmanın etkisiyle deriyi açarak dışarıya çıkar. Enfeksiyon riski taşıması nedeniyle daha ciddi kırıklardır.

Kırıkların Belirtileri

• Kırık meydana geldiğinde ilk olarak şiddetli ağrı oluşur.
• Ağrıya şişlik eşlik eder.
• Deri altındaki kanama nedeniyle halk arasında kan oturması denilen ekimoz meydana gelebilir.
• Kırılan bölgede şekil bozukluğu görülebilir.

Kırık esnasında yanlış bir müdahale ciddi sonuçlar doğurabilir. Etraftaki insanlar iyi niyetleriyle yardım etmek isteseler de bilmeden zarar verebilirler. Bu yüzden ortaya çıkan belirtileri iyi okumak gerekir.

Kırık sırasında kırılan kemiğin sesi duyulabilir.

Şişlik çok hızlı meydana gelecektir.

Ağrı aniden başlar ve şiddetlidir. Kırılan bölge hareket ettirilmeye çalışıldıkça daha da şiddetlenir.

Kırılan bölgeye küçücük bir dokunuş bile acı verir. Kırılan bölge çok hassaslaşır.

Kırığın olduğunun anlaşılmasında en önemli belirti şekil bozukluğudur. Ancak her kırıkta gözle görülür bir şekil bozukluğu olmayacağı unutulmamalıdır.

Kırık Anında Ne Yapılmalıdır? (Kırıklarda İlk Yardım)

Kırık anında ilk yapılması gereken şey uzman yardımı istemektir. Yardım gelene kadar kırık şüphesi olan bölgenin hareket ettirilmemesi gerekir. Eğer kanama varsa temiz bir bez, kırığın hemen üstünden bağlanmalıdır. Kırık olan bölgenin hareket ettirilmemesi için tahta ya da benzeri düz ve sabit bir cisim kırığın oluştuğu bölgenin altına yerleştirilmelidir. Bütün bu işlemler bilgisi olan kişilerce yapılmalıdır. Yanlış bir uygulama durumu daha ciddi hale getirebilir.

Bunlara ek olarak;

Travma kol bölgesinde gerçekleştiyse ödemi önlemek için yüzük, bilezik ve saat gibi aksesuarlar çıkartılmalıdır.

Açık kırık mevcutsa mikrop kapmasını engellemek için yara temiz bir bezle kapatılmalıdır.

Derinin rengi ve ısısı kontrol edilmelidir.

Ani hareketlerden kaçınılmalıdır.

En kısa sürede doktor ya da uzman yardımı alınmalıdır.

Kırık Tedavisi

Kırığın tanısını koymak için öncelikle doktor muayenesi gerekir. Kesin tanı ve kırığın türü, şekli, ciddiyeti için röntgen filmi ve MR kullanılır. Kırık tedavisi hastanın yaşına, kırığın olduğu bölgeye ve kırığın ciddiyetine göre farklılık gösterir. Kırığın parçalı ya da açık kırık olup olmadığına göre de tedavi planı değişebilir. Eğer alçı tedavisi uygulanacaksa alçının ne kadar süre kalacağına doktor kırığın durumuna göre karar verir.

Çıkık

Çıkık eklem yapısının bozulmasıdır. Kırık vakalarında kemiğin herhangi bir yerinden kopması söz konusuyken çıkık vakalarında birbirine ayrı ayrı bağlı olan kemiklerin eklem yerlerinden çıkması hasıldır. Bazı çıkıklar doğuştan ortaya çıkarken bazı çıkıklar ise trafik kazası, düşme ve darbe gibi travmalarla meydana gelir. Akut çıkık dediğimiz travmaya bağlı çıkıklar eğer iyi tedavi edilmezse kronik çıkık dediğimiz durumla karşılaşılır. Kronik çıkıklar hastanın verilen tedaviyi iyi uygulamaması neticesinde de oluşabilir.

Çıkık Belirtileri

• Ağrı,
• Şişlik,
• Renk değişikliği,
• Şekil bozukluğu,
• Hareket kısıtlılığı,
• Uyuşma ve karıncalanma hissi.

Çıkık Anında Ne Yapılmalıdır?

İlk kural, kişiyi hareket ettirmeden uzman yardımı beklemektir. Çıkığı kendiniz oturtmaya çalışırsanız geri dönülemez problemlere neden olabilirsiniz. Profesyonel yardım gelene kadar çıkan bölgeye buz uygulaması yapılabilir. Buz tedavisi ağrıyı ve şişliği önlemede yardımcı olur.

Nerelerde Çıkık Meydana Gelir?

Eklemlerin olduğu tüm bölgelerde çıkık meydana gelebilir. Bunlar; parmak çıkığı, el bileği çıkığı, dirsek (kol) çıkığı, omuz çıkığı, kalça çıkığı, diz çıkığı, ayak bileği çıkığıdır.

Çıkık Tedavisi

Çıkık tanısı doktor muayenesi ile konulabilir. Kesin tanı için röntgen ve MR yöntemlerinden destek alınabilir. Kesin tanı konulduktan sonra çıkığın nasıl tedavi edileceği belirlenir. Elle yerine oturtulabilir ya da ameliyat gerekebilir. Doktor, çıkığın yerine ve durumuna göre hastayı uygun pozisyona getirdikten sonra özel hareketlerle çıkığı yerine oturtabilir. Kemiklerin yerine oturmasının ardından çıkan bölgenin bir süre sabit kalması için atel, askı ya da alçı kullanılabilir. Oluşabilecek ağrılar için basit ağrı kesiciler reçete edilebilir. Bazı çıkıklarda ise ameliyat gerekebilir. Örneğin genç hastalarda görülen omuz çıkıkları ileride yüzde 90 oranında tekrar edeceği için artroskopik cerrahi ile çıkık tedavisi sağlanabilir. Yapılan işlemlerden sonra hasarlı alanın tekrar hareket kabiliyetini kazanması için iyi bir fizik rehabilitasyon süreci önemlidir.