Menisküs Yaralanmaları

Diz eklemi vücudun en büyük ve karmaşık eklemlerinden biridir. Yaralanmaya açık olan bu eklemin en sık zarar gören yapılarından biri de menisküslerdir. Menisküs, diz kemiklerinin arasında bulunan kıkırdak benzeri yastıkçıklardır. Yukarıdan binen yükün aşağıya doğru rahat dağılımını sağlarlar ve eklem sıvısının dağıtılmasını kolaylaştırarak kıkırdağın beslenmesine yardımcı olurlar. Hilal şeklindeki bu yapılar dizin uyluk ve kaval kemiklerinin birleşim yerlerinde bulunur. Vücudun süspansiyonu görevini görerek şokları absorbe ederler.

Menisküs yaralanmalarının görülme biçimi genç ve yaşlı grup olarak ikiye ayrılmalıdır. Bu iki grupta farklı nedenlerle menisküsler yaralanırken tedavi yöntemleri de bu nedenlere göre, yani gruplara göre belirlenir. Gençlerde görülen menisküs yaralanmaları genellikle aktif sporlarda ya da dizde ters bir hareketin yapılmasıyla oluşur. Yaşlı grupta ise zamanın etkisiyle menisküs elastikiyetinin kaybı ve kıkırdak yapıların yıpranması menisküs yaralanmalarına yol açabilir. Yaralanmalar yırtık tarzında olabildiği gibi ufak dejenerasyon şeklinde de görülebilir. Şişme, kilitlenme ve hareket zorluğuyla baş gösteren menisküs yaralanmalarının, menisküslerin damarlanma özellikleri nedeniyle kendi kendine iyileşmesi pek mümkün değildir.

Menisküs Yırtığının Belirtileri Nelerdir?

Menisküsler zamanla yıprana yıprana ileri yaşlarda yırtılır. Bu yüzden belirtileri yıpranmanın başlamasıyla yavaş yavaş kendini gösterir. Ağrılar, kilitlenme hissi, güvensizlik, takılma hissi bulgulardan bazılarıdır. Özellikle gençlerde görülen travmaya bağlı yırtıklarda ise ani ve şiddetli ağrı hissedilir. Ağrıya şişlik eşlik eder. Dizde güvensizlik (özellikle ön çapraz bağda problem varsa) ve takılma hissi olabilir. Menisküs yırtığının belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz.

• Ağrı,
• Sıvı ya da kan toplanmasına bağlı olarak gelişen şişlik
• Hareket ettirmede güçlük,
• Diz bölgesinde kilitlenme,
• Diz ekleminden gelen takılma sesi,

* Eğer menisküs yırtığına çapraz bağ yırtılması da eşlik ediyorsa dizde emniyetsizlik ve boşluk hissi meydana gelir.

Menisküs yırtıkları spor travmalarında meydana geldiyse hemen şişliği almak için soğuk uygulama yapılmalıdır ve hasta dizinin üstüne yük uygulamaması içi değnek yardımıyla yürümelidir.

 

Menisküs Yırtılmasının Nedenleri Nelerdir?

Sporcu hastalığı olarak da bilinen menisküs yırtıkları, kişinin ani yön değiştirmesi, aniden durması sırasında meydana gelebilir.

İlerleyen yaş nedeniyle menisküsler sağlamlığını ve dayanıklılığını yitirerek dejenere olurlar ve yırtılmaları kolaylaşır. Basit bir çömelme ya da takılma sonucunda menisküs yırtığı oluşabilir.

Menisküs Yırtığı Tanısı Nasıl Konulur?

Öncelikle ayrıntılı bir fizik muayene gerekmektedir. Şikayetler detaylı olarak anlatılarak tanının doğru konulması sağlanır. Doktor muayene esnasında nasıl sakatlanıldığını ve ağrının şiddeti konusunda size sorular sorabilir. Oturup kalkmanızı ya da dizinizi eğip bükmenizi isteyebilir. Bunların yanı sıra net tanının konması için MR yöntemine başvurulabilir.

Menisküs yırtığının uzunluğu ya da büyüklüğü  menisküs tamiri sonrası dengeyi etkileyen önemli bir faktördür. Genel olarak 1cm’den küçük yırtıklar stabil (dengeli) olarak değerlendirilir ve çoğu zaman tamire gerek duyulmaz. Genç hastaların menisküslerinin daha etkili bir iyileşme tepkisi olduğundan menisküs onarımları daha fazla genç hastalarda tercih edilir. 40 yaş üstündeki hastaların dejenerasyona daha yatkın olması nedeniyle menisküs tamiri sonrası doku iyileşmeleri daha zordur ve tekrar yırtıkla karşılaşılabilir.

Ameliyatsız Menisküs Yırtığı Tedavisi

Menisküs yırtıldığında mutlaka ameliyata başvurmaya gerek yoktur. Hatta mümkün olduğunca ameliyatsız yöntemlere yönelmek gerekir. Bunun kararını verirken de yırtığın şekline, boyutuna, yerine ve hastanın yaşına, aktif hayatına bakarız. Örneğin kireçlenmeye bağlı menisküs yırtığı oluşan yaşlı hastalara genellikle ameliyat yapmayız. Dinlenmeye, diz çevresindeki kasları güçlendirecek egzersizlere, dizlik kullanımı gibi ameliyatsız yöntemlere yöneliriz. Genç grupta yaşlı gruba göre ameliyat ihtimali daha yüksektir ancak yine burada da belli kriterlerin oluşması gerekir. Örneğin hastanın aktif bir spor yaşantısı yoksa, yırtığın yeri ve şekli uygunsa burada da ameliyatsız seçeneklere yöneliriz.

Menisküs yaralanmalarının ameliyatsız tedavi seçenekleri şöyledir:

Dinlenme: Yaralı alanın kullanımından kaçınmak.

Buz: Cilde doğrudan temas etmeden buz paketlerini hasta olan bölgeye uygulamak.

Kompresyon: Yaralanan bölgeye destek sağlamak, şişmenin önüne geçmek için elastik bir bandajla sarmak.

Yüksekte tutma: Şişmeyi azaltmak için kalp seviyesinin üzerinde tutmak.

Koltuk değneği: Eklem üzerinde herhangi bir baskı olmaması için koltuk değneği ya da baston kullanmak.

Dizlik: Eklemin stabilizasyonunu sağlamak.

Dikkat: Diz çökme gibi ağrıyı artıracak herhangi bir hareketten kaçınmak.

İlaç: Diz çevresindeki ağrı ve şişliği hafifletmek için ilaç kullanmak.

Enjeksiyon: Diz bölgesindeki beslenmeyi artırıcı, inflamasyonu, şişliği ve ağrıyı azaltıcı enjeksiyonlar uygulamak.

Menisküs yaralanmalarında diz içine uygulanan enjeksiyonlardan en dikkat çekeni PRP’dir. Kanın trombositten zengin kısmının santrifüj işleminden geçirildikten sonra dize enjekte edilmesini kapsayan bu işlemde dokuların yenilenmesi sağlanır.

Daha fazla bilgi için PRP tedavisi yazımızı okuyabilirsiniz.

Menisküs Ameliyatı

Günümüzde menisküs ameliyatı artroskopik yöntem ile yapılır. Artroskopi kapalı ameliyat yöntemidir. Açık ameliyattaki gibi büyük kesiler yerine 0,5 cm’lik deliklerden girilerek kamera yardımıyla görüntüleme ve tedavi sağlanır. Dizde yapılacak küçük bir kesi ile hasar görmüş menisküs kamera ile incelenerek onarılır ya da onarıma uygun değilse hasarlı bölge alınır. Operasyon onarım içeriyorsa iyileşme ve rehabilitasyon süreci altı haftayı bulur. Bu süre zarfında operasyon yapılan bölgenin yorulmamasını ve iyileşmesini sağlamak amacıyla değnek yardımıyla yürünmesi gerekir.

Artroskopi hakkında daha fazla bilgi almak için diz artroskopisi yazımızı okuyabilirsiniz.

Menisküs yırtılmalarının önüne geçmek için diz çevresi kaslarınızı güçlendiren egzersizler yapmak, dizi zorlayan aktivitelerden ve hareketlerden kaçınmak, vücut kitle indeksine uygun kiloda olmak ve spor aktivitelerine başlamadan önce ısınma hareketleri yapmak çok önemlidir.